“Biçim-kasaba ilişkisi”, “sivil sosyete” ve “mahalle baskısı” gibi kavramları Türk sosyoloji literatürüne kazandıran Prof. Dr. Lahut Mardin, vefatının 5. yılında anılıyor.
Türkiye’nin yetiştirdiği yer oylumlu sosyologlardan Mardin, 1927’birlikte İstanbul’da doğdu, Galatasaray Lisesinde başladığı ortaöğrenimini ABD’de tamamladı.
Stanford Üniversitesi Siyasal Ulum Bölümü mezuniyetinin peşi sıra lisansüstü eğitimini Johns Hopkins Üniversitesi, doktorasını ise Stanford Üniversitesi Hoover Institute’birlikte özne Mardin, elan sonraları Türk modernleşmesi problematiğini genişletecek ince makale çalışmaları kaleme aldı, 1954-1966’da dönemin balaban dergisi Forum’da yazdı.
Ankara Üniversitesinde 13 yıl öğüt verdikten sonradan Boğaziçi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesinin kurucu dekanlığı ve Sosyoloji Bölümü Başkanlığı görevlerinde kâin, Washington’daki American University’da İslam Araştırmaları Merkezi Başkanlığını örümcek Mardin, daha sonradan Türkiye’ye dönerek Sabancı Üniversitesinde “Tanzimat Dönemi Türk düşüncesi” hakkındaki çalışmalarını geliştirecek tıpkısı programa reislik etti. Emeritus statüsünü 2011’de alan Mardin, ömrünün son günlerine büyüklüğünde çalışmalarını sürdürdü.
90 almanak hayatına çokça sayıda pusula, yazı ve hediye sığdıran Prof. Dr. Mardin, 6 Eylül 2017’birlikte irtihal etti.
“Türkiye’birlikte toplum bilimi alanında avangart oldu”
Bahçeşehir Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Nilüfer Narlı, Türk modernleşmesi, kült-politika ve Kıray Türkler üstüne yaptığı çalışmalarla öne sâdır Mardin’i AA muhabirine anlattı.
Prof. Dr. Narlı, Kutsi Mardin’in çalışmalarıyla, Türkiye’da toplumsal bilimler üstüne düşüncenin önemini artırdığını ve Türk sosyolojisine anahtar kavramlar kazandırdığını söyledi.
Türkiye’bile sosyoloji alanında öncü olan Mardin’in özellikle “mahalle baskısı” ve “dalan kasaba gerilimi” kavramı ile literatüre yardım yaptığına işaret fail Narlı, “Ortaya attığı ‘mahalle baskısı’ kavramı haddinden fazla bent görse birlikte birçok göz açısının devreye girmesiyle sosyal bilimciler aracılığıyla uygun olunamamıştır. Mardin, ‘mahalle baskısı’ kavramını ortaya koyarken Türkiye’nin asrileşme sürecini, din ve yöntem ilişkisini incelemiş ve Körpe Türkler konusunda birlikte icraat yapmıştır.” diye niteleyerek konuştu.
Prof. Dr. Narlı, Mardin’in Türk sosyolojisinde kült konusunda yaptığı çalışmalarla sosyolojinin bahis alanını genişlettiğine ve bu konudaki çalışmalara öncü olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Mukaddes Mardin, aynı zamanda toplumun değişik kesimlerinin ve değişik ideolojilerin tıpkısı arada yaşamasından yağlık sâdır çatışmalara değinmiştir. Alelhusus siyasi ve dini göz açılarının birbirleriyle çatışmasıyla mahalle baskısı etkisini göstermiştir. Mukaddes Mardin, ortaya koyduğu birçok düşünce, anlam ve araştırmayla Türk sosyolojisinde çokça büyük bir saha edinmekle beraber, Türkiye Toplumsal Ulum Derneğinin kurucularından biri adına ülkemizde toplumsal bilimcilere mücahede alanı sağlamış ve içtimai bilimsel düşüncenin gelişimine katkıda bulunmuştur.”
