University College of London’üstelik (UCL) deprem mühendisliği alanında çalışmalar yürüteç Prof. Dr. Tizian Rossetto, Kahramanmaraş merkezli depremlerin birbirini tetikleyen iki şişman deprem olduğunu belirterek, “Bu haddinden fazla yaygın bir format değildir. Sismik tasarımlar yapılırken kesinlikle düşündüğümüz ayrımsız durum değildir.” dedi.

Rossetto, AA muhabirine “asrın felaketi” adına nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilişik değerlendirmelerde bulunarak, bu depremlerin özelliklerini ve yaşanan analog depremlerle olan farklarını anlattı.

Kahramanmaraş bölgesinin sismik özelliklerinin aşina tıpkı format olduğuna bel eden Rossetto, şunları söyledi:

“Kahramanmaraş bölgesinin sismik özelliklerini biliyorduk. Ancak bu, haddinden fazla büyük ayrımsız hareket. Gerçekte ilk iri sarsıntı, Gün Doğusu Rum fay hattındaki ikinci iri depremi tetikledi. Elimizde filhakika tahripkâr olma özelliklerine eş nazik bir sarsıntı varken, onu ikinci tıpkısı iri zelzele strateji etti. Bu haddinden fazla rahat ayrımsız format değildir. Sismik tasarımlar yapılırken kesinlikle düşündüğümüz bir buut değildir.”

Tektonik plakaların birbirini iterek ya da birbirinin menfi yönde debi ederek depremleri oluşturduğu bilgisini veren Rossetto, bu hareketlerin bir erke ortaya çıkardığını dile getirdi.

Rossetto, bu enerjinin yıllar içinde oluştuğunun ve haddinden fazla gücük sürede boşalabildiğinin altını çizdi.

Kahramanmaraş merkezli depremlerin haddinden fazla fazla ölüme posta açan büyük depremler olmasına ilişkin Rossetto, “Şayet ki enerjinin biriktiği bire bir kırık hattı doğrusu kırılmaya yakınsa alelade aynı enerjiyle kırılabilirler. Burada üstelik bu format yaşandı. İlk depremin ortaya çıkardığı enerji ve yer sarsıntısı, ikinci kırık hattının kırılmasına kere açtı. Belli önceki alıngan kırık hattı ayrımsız şekilde kırılmaya yakındı ve ikinci depremi de tetikledi.” diye niteleyerek konuştu.

Kahramanmaraş’ta Unvan Andreas fayında oluşan 1994 depreminden 30 hatim henüz aşkın erke ortaya çıktı

Rossetto, depremin çokça çok ölüme el açmasına ilişkin ise tarihi yerleşimlerin bulunduğu bölgede sismik hareketlere dayanıklı sıfır haddinden fazla bozuk yapıların bulunmasını faktör gösterirken eskimemiş binaların üstelik bu hareketlere uygun sıfır şekilde tasarlandığını belirtti.

“Bu büyüklüğünde balaban benzeri depremin bu kadar ölüme yol açması şaşırtıcı değil.” diyen Rossetto, Türkiye ve Suriye’yi etkileyen depremin ABD’deki Şöhret Andreas fayı üzerinde 1994’te yaşanan Northridge depremine eş özelliklerde olduğunu söyledi.

Bu depremin 6,7 şiddetinde olduğunu hatırlatan Rossetto, “Fakat bu hareket, vakit kaybetmeden 6,7 büyüklüğündeydi ve bu, erke salınımı açısından sunu bir iki 30 hatim elan aşkın olan 7,8’den çokça elan bağan tıpkı enerji salınımı yapar.” dedi.

Rossetto, nazik depremlerin henüz büyük zararlara kez açtığına belen ederek, bu depremlere karşı tedarikli olunması gerektiğinin altını çizdi.

“Bu büyüklükte bire bir depreme etken olacak enerjinin mufassal yıllarda müterakim olması gerekir”

Rossetto, harita üzerinde Kahramanmaraş merkezli depremlerin oluşması ve özelliklerini bile anlattı.

Rum, Afrika ve Gündüz Feneri levhalarının kesiştiği tıpkısı noktada depremlerin yaşandığını kaydeden Rossetto, “Bu noktada 3 tektonik tabela birleşiyor ve çarpışıyor. Hareket ederek birbirlerini ittiriyorlar. Bu kavuşma noktasında çok fazla erke birikiyor ve çokça şişman fay hatları oluşuyor. Birbirlerinin münasebetsiz yönünde cereyan ediyorlar. Bu mülakat noktasına ‘üçlü kavşak’ diyoruz. Bu noktalar erdemli sismik hareketlere erbap noktalar.” diyerek konuştu.

Prof. Dr. Tizian Rossetto, Türkiye’deki deprem örneğinde tektonik levhalarının sınırları boyunca artçı sarsıntıların gerçekleştiğini söyledi.

“Dümdar şoklar haftalarca sürebilir”

Kahramanmaraş çevresinde son balaban depremin kestirmece 500 sene evvel gerçekleştiğini hatırlatan Rossetto, şöyle devam etti:

“Bu normal tıpkı uzanım. Erke, zaman ortamında birikir ve nazik depremlere yol çevirgeç. Şayet haddinden fazla aşkın kayran sarsıntısına faktör sıfır gerçekten depremler olursa, enerji yavaşça boşalır. Şu anki örnekte; bu büyüklükte tıpkı depreme sebep olacak enerjinin tafsilatlı yıllarda birikmiş olması gerekir. Bu nedenle 500 sene bu büyüklükteki depremler amacıyla normaldir.”

Rossetto, tıpkı fay hattı üzerindeki ayrımsız sonraki iri depremin tarihinin anlayış edilemeyeceğini vurgulayarak, “Benzeri sonraki 7,8 büyüklüğündeki depremin yine 500 yıl sonradan yaşanacağı değişmez değil. Şu dakika levhalar benzeri dengeye oturana büyüklüğünde cümbüş bitmeme ediyor. Bu hareketliliği dümdar sarsıntılarda görüyoruz. Büyük hareket yaşandı ve şu zaman siftinlik sarsıntılar yaşanıyor. Artçı şoklar haftalarca sürebilir ancak stabil adına bilemesek üstelik elan bağan olacaktır.” değerlendirmesini yaptı.