‘Türkiye Tek Kalpgâh’ bağışlarıyla 170 bin kat yapılabilir
İstanbul amacıyla eleştiri uyarı; “1999 öncesi bütün yapılar için ivedili güçlendirme kampanyası başlatılmalı”
Dr. Öğretim Üyesi Kağan Koman: “Toplanan 115 milyar lirayla 170 bin ofis yapılabilir”
“Kahramanmaraş depremi yapılara Düzce ve Kocaeli depremlerine göre henüz fazla etkiledi”
İSTANBUL – Kahramanmaraş merkezli depremlerle dikkatler baştan riskli yapılara çevrildi. Dr. Akademisyen Melik Koman, İstanbul’da 1999 öncesi bütün yapıların aciliyetle güçlendirilmesi yahut baştan mensur edilmesi gerektiğini söyledi. Koman, “İstediğim benzeri kampanyada İstanbul üzere yapılsın ve şehrimizi depreme hazırlayalım” dedi. Koman, Türkiye Yegâne Canevi kampanyasıyla toplanan 115 milyar liralık ile 100 metrekarelik 170 bin daire yapılabileceğini söyledi.
Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası 10 ilde bunaltıcı hasar oluştu. Depremden hava binlerce can kaybı yaşandı. Depremden etkilenen 10 ilin baştan ayağa kaldırılması üzere Türkiye bir tane kalpgâh oldu. Toplanan bağışlarla depremzedelerin ihtiyaçlarının giderilmesi ve şehirlerin yeniden ayağa kaldırılması amaçlanıyor.
Önceki bölüm Türkiye Biricik Canevi kampanyasında 115 milyar lirayı aşan bağış toplandı. Yaraları sarmaya aynı nebze de olsa destek vermek isteğiyle Türkiye’nin seçme köşesinden bergüzar ve arkalama yağdı.
“İstanbul için güçlendirme kampanyası başlatılmalıdır”
Fakat hoppadak yer sarsıntısı sonrasında değil öncesinde birlikte ilaç almak gerekiyor. İstanbul Vazıh Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Melik Koman, beklenen İstanbul depremi öncesinde büyük aynı çağrıda bulundu. Koman, İstanbul’daki 1999 yılı öncesi kamu binalarda güçlendirme çalışmaları için kampanya başlatılması gerektiğinin altını çizdi. Koman, “İstanbul için konuşursak 1999 yılı öncesi eksiksiz binalarda güçlendirme kampanyası başlatılması gerekiyor. Güçlendirilmiş yapı ülkemizde it canlı yeğleme edilmiyor fakat bakir yapılmış bire bir bina kadar dayanıklı kabil ve maliyeti elan az olur. Bu yaşanan depremde kullanılmamış binaların birlikte yıkıldığını gördük. İstediğim bir kampanyada İstanbul amacıyla yapılsın ve şehrimizi depreme hazırlayalım” dedi.
“Riskli bina stokumuz çokça çok”
Türkiye’üstelik riskli yapı stokunun çok aşkın olduğunu anlatan Koman, “Hele 2013 öncesi binalar çokça riskli. Deprem yönetmeliklerinin mantığı yapıların on paralık hasar almaması değildir. Iri depremler olduğunda yapılar hasar alacaktır fakat insanlar içinden sıhhatli çıkacaktır. Bizim depremle ait hedefimiz bu” diye niteleyerek konuştu.
“Yapılara betonarme engel zar konulmalı”
Türkiye’dahi şantiyelerdeki çipo işçiliğinin gerektiği kadar yapılmadığına özen çeken Koman, “1967 Adapazarı, 1999 Kocaeli, Düzce depremi, 2011 Van depremi ve 2023 Kahramanmaraş depreminde birlikte gördüğümüz amacıyla demir işçiliğini kaliteli yapamadığımız amacıyla ve denetimin kusurlu olduğu amacıyla bu dediğimiz durumu sağlayamıyoruz. O ahit bizim eksantrik bire bir izlem geliştirmemiz gerekiyor. Benim önerim; yapılara demirli beton perde duvar konulmalı. Gördük ki; TOKİ evlerinde yadımlama birkaç oldu. Zira demirli beton gerelti duvar tüvana ve hatalara hoşgörülü yapılardır. Engel duvarlı yapılar depremde ayakta kaldı. Bu durumu yaşadığımız depremde birlikte gördük. Bunu değme binaya uygulayabiliriz tecrübemizde bu konuda var. İlk etapta perde cidar yapımını çoğaltmamız geçişsiz” dedi.
“Betonarme sünek dizayn şartlarına uyulsaydı, kolonlar akçakesme kırılmasıyla kırılmazdı”
Tıntın hazırdaki yapıların ayrımsız çok formül bulunduğunu anlatan Koman, “Bulunan yapıları depreme dayanabilen ağıl yayımlamak üzere yenilikçi yöntemlerden birisi olan karbon fiber sargılarla kolonlar sarılabilir. Yapılara sönümleyici ve yalıtıcı eklenebilir. Karbon fiber ilgi kolonun kesmeden ortalık kırılmamasını sağlıyor. Depremlerde gördüğümüz katların yoğun yıkılması durumunun önüne geçiyor. Bunun sayesinde yapının hasar alıp yıkılmamasına imkan sağlıyor. Yapı yönetmeliğinde ayrımsız problem namevcut, dava işleyiştedir. Biz yapıların hasar alacağını baştan akseptans ediyoruz ve buna bakarak tasarımı yapıyoruz. Demirli Beton sünek tasarım şartlarına uyulsaydı, kolanlar akçakesme kırılmasıyla kırılmazdı, katlar üst üste yıkılırdı, çatı ayakta kalırdı. Yapı metrukiyet edilebilirdi” diye bilgelik verdi.
“Toplanan 115 milyar lirayla 170 bin kat yapılabilir”
Koman, toplanan 115 bilyon liralık ile kaybedilen yapıların yüzdelik 30’unun baştan mensur edilebileceğini belirterek, “Mekân ve Şehircilik Bakanlığının Mimarlık ve Mühendislik için rakamlarını temel alırsak ev türü ayrımsız yapının metrekare maliyeti 6 bin 850 liradan hesap edilirse 100 metrekarelik tıpkı konut yaptığımızı var sayalım; buna göre tahminî 170 bin ofis yapılabilir. Aynı binada 10 kat düşünürsek toplamda 17 bin yapı yapılabilir. Zelzele yaşanan illerde mecmu 60 bin yıkılan ve sakil hasarlı çatı olduğunu biliyoruz: Kaybedilen binaların bu durumda tahminî yüzde 30’unu bu bağışlarla karşılayabiliriz. Bu sarsıntı Kocaeli ve Düzce depremlerine bakarak yapılarda henüz kuvvetli tıpkı ivme oluşturdu. Dizayn esnasında yapıların hasar alacağını yeniden akseptans ettiğimiz amacıyla bu maslahat değil” şeklinde konuştu.
