Tecim Bakanı Mehmet Muş, sunu çok şubeye eş 4 ulusal zincir marketin kayırıcı yöneticileriyle yaptığı görüşmeye ilgilendiren, “Kavait çerçevesinde akılla izah edilemeyecek, ortalık dengesiyle da açıklama edilemeyecek davranışlar olursa bunların oluşmasını heves etmiyoruz. Bu konuda, verdiğimiz bu mücadelede, onların de bu işin aynı tarafı olmasını beklediğimizi konuştuk. Onların dahi bu mücadelede elinden geleni yapacağını düşünüyoruz.” dedi.

Muş, ???????Turkuvaz Iletişim Araçları Grubu’nun Sabahleyin Gazetesi eliyle düzenlenen, Türkiye İhracat Seferberliği Terbiye Hizmeti İhracatı Zirvesi’ndeki konuşmasında, ???????Türkiye’birlikte genişlik fazla şubeye cemaat 4 millî zincir marketin ense yöneticileriyle bire bir araya gelmesine ilişkin hikmet verdi.

Bütün dünyanın şu an enflasyonist bire bir ortamda bulunduğuna dikkati çeken Muş, yalnız Türkiye’de değil birlik dünyada durumun böyle olduğunu ve bunun muhtelif sebepleri olduğunu anlattı.

Küresel ölçekte yaşanan pahalılık sorunun sebepleri için değerlendirmelerde mevcut Muş, şunları kaydetti:

“Pandemiden kıran üretime ara verildi, murat ertelendi. Demincek üretim ertelenen talebi karşılayamıyor. O dönemde emniyetsiz likidite veridi piyasaya, o sunulan likiditeden dolayı şişkinlik hep dünyada çığrından çıktı. Zımnında tıpkı posta resmin büyüğü bu. Bu enflasyonist ortamlarda ya küçülmeyi göze alacaksınız ya birlikte hem tıpkı taraftan büyümeyi tutacaksınız, bire bir taraftan enflasyonu kontrol altında tutmaya çalışacaksınız. Küçülme bizim istediğimiz tıpkı madde değildi zaten. Deminden aynı tarafın büyümeyi çıkarmak istiyoruz, tıpkısı taraftan üstelik bu enflasyonu ağrımak, artma hızını kesmek istiyoruz, taharri altına kabul etmek istiyoruz. Kıytırık bire bir aksiyon değil, bunu yaparken elbette zorlanıyorsunuz. Bunu yapıyorken ortalık içerisinde kimi zaman açıklama kaçınan durumlarla yüz yüze gelebiliyoruz. Bizim aslında müdahale edeceğimiz alan bura. Demin enflasyonist ortamlarda fiyatların seviyesi elden marketlerde değil, giyimde de artıyor, diğerlerinde de artıyor. Bunun bire bir kısmı konuşu ussallık ile açıklama edilebiliyor.

İzah edilemeyen durumu, aha aynı kartelleşme varsa, bir ortak hareket etme varsa o zaman bu bizi ilgilendiriyor, orada engelleme ediyoruz. Rakiplik hukukuna uymaz davranmışsa Rakiplik Müesses devreye giriyor, orada mukteza adımları atıyor, taahhütlerini alıyor, o yapılan işlemi benzeri daha yaptırmıyor. Tecim Bakanlığı’nın yaptığı husus bile umumi bizim mevzuatımızda, Perakende Kanunu’muzda, akan hukukumuzda aykırılıklar varsa buna müdahale etmek, zımnında yaptığımız özdek bu. Bunu yapıyorken da bir dengede yapmanız geçişsiz bunları, bire bir taraftan çünkü erişilebilirliği, piyasada ürünün ulaşılabilirliğinin bozulmaması gerekiyor zira vatandaşın rahat benzeri şekilde istediği ürüne piyasada ulaşıyor olabilmesi geçişsiz. Seçme şeye rağmen Türkiye’de erişilebilirlikte, hangi pandemi döneminde, hangi sonrasında hangi dahi şimdi hiçbir problem yaşatılmadı vatandaşa.”

“Türkiye erkin etraf iklimindedir, amma arada sırada dahi akılla izah edemediğimiz durumların oluşmasını istek etmiyoruz”

Bakan Muş, hazırlık, istihsal, geri hizmet mekanizmasının, dağıtım sisteminin çalıştığını ve burada bir sorun yaşanmadığının altını çizerek, aykırılıklar, akilane olmayan, piyasanın kendi dengesi içerisinde, kendi yapısı içerisinde izahı pres vaziyetler olursa iki çıngı enstrümanla bunlara müdahale ettiklerini dile getirdi.

Market yöneticileri ile olan görüşmeye atıfta bulunan Muş, şu bilgileri verdi:

“Ziyaret yaptık market yöneticileri ile. Dediğim kabil bu takkadak market meselesi değil, enflasyonist düz olduğu devir manavda bile oluyor, yegâne tıpkısı şubesi olan bakkalda da olabiliyor. Amma bunlar henüz nazik oldukları üzere gelgel güçleri, piyasadaki oyuunculuk güçleri henüz zinde olduğu üzere bunlarla elan bayındır takip edebiliyoruz. Zımnında biz rica ve beklentilerimizi ilettik. Türkiye serbest çevre iklimindedir, çevre hesaplı kurallara göre işlemler ama bazı bazı dahi akılla açıklama edemediğimiz durumların oluşmasını gönül etmiyoruz. Zımnında konuştuğumuz, onlardan beklentimiz, talebimiz bu.

Kimsenin ticaretine tıpkısı müdahalede bulunduğumuz namevcut. Kimsenin işine, alışına, satışına karıştığımız benzeri boyut söz konusu değil. Türkiye demokratlık yönetilen tıpkısı devlet ve serbest meydan ekonomisini benimseyen aynı talih. Amma dediğim üzere bu kurallar çerçevesinde akılla izah edilemeyecek, etraf dengesiyle üstelik izah edilemeyecek olaylar olursa bunların oluşmasını iştiyak etmiyoruz. Bu konuda, verdiğimiz bu mücadelede, onların bile bu işin tıpkı tarafı olmasını beklediğimizi konuştuk. Onların birlikte bu mücadelede elinden geleni yapacağını düşünüyoruz.”

“Üreticinin üretimden vazgeçmemesi, onun motivasyonunun bozulmaması geçişsiz”

200 ve vücut şubesi olan marketlerle ait alınan karara ilgili verilerin 15 Karı’a kadar mevrut olacağını bildiren Muş, bu sistemle birlikte yapılacak analizlerle oynaklıkların daha rahat, henüz şık görüleceğini, adımların da buna göre atılacağını söyledi.

Muş, “Marketler hastalık elan anif engelleme edilmiyor eleştirileri geliyor, hangi dersiniz buna? sorusunu şöyle yanıtladı:

“Biz olayın bilcümle boyutlarını eyitmek zorundayız. Deminden tığ bitmiş çokça sert girdik. Ferda vesair dönme rafta bazen gıdalar bulunmayan. Ne diyecek o devir? ‘Ya eş başlangıçta vardı demincek yok, sebep bu kadar kaba girdiniz?’ diyecekler. Yüklülük noktasında olan insanlar bütün boyutlarını kabul etmek zorunda. Ben o zincirin tamamını yeltenmek zorundayım. Marketi de ummak zorundayım, oradaki fiyatlara çağrıştırmak zorundayım, çünkü yurttaş orayla muhatap oluyor, orada vatandaşın kıygın olmaması geçişsiz. Benzeri taraftan da o zinciri geriye akla yatkın götürdüğüm antlaşma üreticiye büyüklüğünde gidiyoruz. Üreticinin birlikte üretimden vazgeçmemesi geçişsiz, onun motivasyonunun bozulmaması geçişsiz. Eğer üretici, ekinci üretimden vazgeçerse bu kez ahzetmek isteseniz bile alamazsınız, uydurmak isteseniz üstelik bulamazsınız. Nedeniyle iktisadi yaptırımların tıpkısı yıkıcı olanları vardır, bir da revize etmek için olanları vardır.

Demin yıkmacı uygularsanız yıkarsınız, yıktığınız zaman aradaki zinciri o tedariği elbet sağlayacaksınız? Onu on paralık kimse düşünmez amma biz ummak zorundayız onu. Hep o zinciri erişmek zorundayız. O çiftçinin istihsal motivasyonunun bozulmaması gerekiyor. Nedeniyle bu zincirin tamamını düşünerek kalkmak durumundayız, afaki konuşamayız, ayakları yere basmayan açıklama yapamayız. Tıpkı şey konuşuyorsak, ayrımsız madde söylüyorsak gereğini üstelik kesinkes yaparız. Dediğim kadar suistimaller varsa belirleme ettiğimiz yerde elhak üzerine gidiyoruz.”

“Bakanlık kendisine seçme ahit ukubet yazalım diye niteleyerek bire bir motivasyonumuz yok”

Amme otoritesinin kuralları uygulamakla vazifeli olduğunun altını çizen Muş, “Biz kurallara uyulduktan sonraları daima ceza yazalım diyerek tıpkı gündemimiz imkânsız. Kurallara uyulmasını sağlamamız geçişsiz, asıl görevimiz bu. Zira biz bakanlık yerine temas gün ceza yazalım diye ayrımsız motivasyonumuz yok. Motivasyonumuz kurallara uyulmasını nail olmak, vatandaşın mağdur olmasını çelmek. Görevimiz bizim bu.” dedi.

Bakan Muş, geçtiğimiz günlerde alelhusus hazırlık kısmına ihlal yapanlarla ilişkin kestirmece 900 milyon TL civarında benzeri ceza kesildiğini hatırlatarak, ihlaller varsa karşılığının birlikte bu olduğunu söyledi.

81 ilde teftiş elemanlarını bulunduğunu, 200 bin üstünde yapıt denetlediklerini aktaran Muş, bu çalışmaların devam edeceğini, nerede sorun varsa oraya müdahale edildiğini ve edilmeye devam edeceğini dile getirdi.

Muş, yalnız market denetlemekle kalmadıklarını, girdi maliyetlerini aşağı çekecek adımlar attıklarını da aktardı.

“AYM gündemini kendisi belirler, biz savunmamızı hazırladık, gönderdik”

Bakan Muş, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) e-ticaret düzenlenmesi hakkında farklılık öngören yasayı inceleme sürecine müteveccih soruyu, “AYM gündemini kendisi belirler, biz savunmamızı hazırladık, gönderdik. AYM’nin kararı ne yönde evet bilemiyorum ama kararın verilip, sürecin berraklaşmasını bekliyoruz.” şeklinde yanıtladı.

Yönetmeliğin Resmi Gazete’üstelik yayımlandığını anımsatan Muş, 1 Ocak 2023 itibarıyla kâh maddelerin yürülüğe gireceğini, aşamalı şekilde bunun yürürlüğe gireceğini, amaçlarının piyasayı regüle geçmek olduğunu söyledi.

Muş, “Normal konvansiyonel alanda 5 yılda katedilecek mesafeyi e-ticaretle 1 yılda yapıyorsunuz, çokça çabuk. Hep dünya bunu öngörülebilir bire bir kanunla fayrap etmek istiyor. Biz düzenlemeyi başardık, yönetmeliği artık. Çok adil, asetat, öngörülür, rekabeti merkezine alan, amme yararını koruyucu, vatandaşın hukukunu esirgeyici, oradaki hem üreticiyi hem tüketiciyi koruyan tıpkı düzenleme. Heves etmediğimiz bahis tıpkı tekelleşmenin oluşması.” dedi.

“Yararsız inceledik, tarladan başlayıp hale kadar olan zincirdeki taşıt dışılık çokça yüksek, bunların aynı kere taşıt altına alınması lazım”

Çözme Yasası ve Perakende Yasası’na ilişik değerlendirmeleri sorulan Muş, konuşmasını şöyle tamamladi:

“Biz hali çokça mufassal inceledik. Bura çokça şişman tıpkısı düzlük, berhava ve perakendeyi aldığınız devir haddinden fazla iri alan. İhracat dediğinizde iş halinde olacağımız 100 bin ihracatçımız var ama tarumar dediğiniz ant 84 milyon var. Alacağınız kararlar, vereceğiniz kararlar bu 84 milyonu etkiliyor. Zifos inceledik, tarladan başlayıp ağıl büyüklüğünde olan zincirdeki anahtar dışılık çok yüksek.

Çiftçi ürettiği işaret dahi anahtar altına girmekte tırsma ediyor. Dolayısıyla bunların tıpkı kez vasıta altına alınması geçişsiz. Verinin afiyet olması lazım ki yaptığınız kıymetlendirme üstelik dosdoğru olsun. Nedeniyle hal bunun en üst boyutu, bilcümle o üretim, o vasıta, ayla ulaşana kadar olan kısımda kayıtdışılığımız söz konusu. Arkaç ulaşınca birlikte oradaki Çözme Pusat Sistemi’nin dar olduğunu düşünüyoruz, bunu iyileştirmemiz geçişsiz. Aynı birlikte nakız dışında bey fail bir bölük var, oranın denetimi elan beş altı, bunu çözme içine kaplamak gerekiyor. Burayı da zincir içine çekmemiz lazım. Hal Kanunu’ndan öte dışarda küsurat zincirin pusat içine tamamen alınması ister. Kademeli şekilde burayı tamamen taşıt altına almış olacağız.”