DİYARBAKIR’ın Çınar ilçesinde, UNESCO Dünya Ekin Mirası Arızi Listesi’ndeki 3 bin almanak Zerzevan Kalesi’nde kazı çalışmaları baştan başladı. Icraat, 2017’da ortaya çıkarılan ve dünyada merak laf su olan sır dini ‘Mithras’ın mübarek alanında yoğunlaştı. Dicle Üniversitesi (DÜ) Kazı Bilimi Bölümü Akademisyen ve Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, “Mithras dini, Mithras fideist Roma’nın sır dini ve tek şekilde dışarıya hikmet verilmemiş. Bütün törenleri, ayinleri bilinmeyen ve mukayyet hiçbir belge bırakmamışlar. beher çatı, her bir buluntu esasta bir yapbozun yüce ayrımsız parçasını tamamlıyor. Bu sene üstelik biz hem Mithras’ın şerif alanının antre kapısını hem bile haddizatında bu muamma seremonilerin, meçhul törenlerin yapıldığı bazı yapıların ortaya çıkarılması amacıyla icraat yürütüyoruz. Bu yılın sonuna kadar tamamlanacak. Bir Nice bilinmeze, bir nice soru işaretine yanıt bulacağız” dedi.

Çınar ilçesi rast Diyarbakır- Mardin kara yolu kenarında UNESCO Acun Mirası Arızi Listesi’nde düzlük alan 3 bin almanak Zerzevan Kalesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Dicle Üniversitesi aksiyon birliğiyle ölçülü hafriyat çalışmaları yeniden başladı. Roma İmparatorluğu döneminde askeri kök kendisine mergup alanda, 1200 metre uzunluğunda sur kalıntılarının beraberinde, gözetleme ve savunma kulesi, kilise, hile binası, cephanelik, kayaç sunağı üzere mimari kalıntılar de yer alıyor. Kuzeyinde ise cadde ve sokaklar ile konutların bulunduğu alanda bire bir zamanda su sarnıçları, düz altı kilisesi, düz şeş sığınağı, surların dışında ise yerleşime su sağlayıcı kanallar, en çanakları ve taş ocakları, nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar dikkati çekiyor. 639 yılında İslam ordularının fethine kadar kesintisiz namına beğenilen kalede, 2017’dahi ve sonrasında yapılan kazı çalışmalarında ayinlerin ve törenlerin muamma yapıldığı, sır dini adına adlandırılan ‘Mithras’ın tapınağı ve şerif alanı ortaya çıkarıldı. Düşkünlük uyandıran bu keşifle dünyanın birçok ülkesinden insanlar Diyarbakır’a gelerek kaleyi konuşma etti. Kalede yeniden başlayan ve sene sonuna büyüklüğünde sürecek kazı çalışmaları ‘Mithras’ dininin lahut alanında yoğunlaştı.

‘BİRÇOK BİLİNMEZE, SORU İŞARETİNE KARŞILIK BULACAĞIZ’Kazının başkanlığını özne Dicle Üniversitesi (DÜ) Kazı Bilimi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aytaç Ateşli, yapılan çalışmalarda hem o dönemde kalede kıvrak askerlerin ve sivillerin içtimai yaşantısına dayalı hem da askeri yaşantısına dayalı binlerce işaret ortaya çıkarıldığını belirterek, “Şu dakika ‘Mithras’ kutsi alanında icraat yürütüyoruz. Mithras, bütün dünyanın zaaf ettiği bir laf ve Roma’nın gizem dini, ezoterik dini. Zira bütün törenleri, ayinleri balaban bire bir gizlilik ortamında yapılıyor. 2017 yılında balaban tıpkısı sezme ortaya çıkardık. Bunlardan birisi bu Mithras kutsi alanı. Mithras Tapınağı ve düzlük şeş yapısı. Bu alanda çalışmalarımızı yoğunlaştırdık. Zira Mithras dini, Mithras fideist Roma’nın sır dini ve tek şekilde dışarıya vukuf verilmemiş. Bütün törenleri, ayinleri meçhul ve mukayyet hiçbir belge bırakmamışlar. Bu nedenle gerçekte sunu çokça zül edilen konulardan birisi bu. Roma İmparatorluğu sınırı içinde bu tapınaklarda olmasına karşın haddizatında beherglas bina, beher buluntu esasen tıpkısı yapbozun kebir ayrımsız parçasını tamamlıyor. Zerzevan Kalesi’nde mevcut bu kutsi alanda bu yapbozun arz mefret parçalarına cevap buluyoruz. Bu sene üstelik biz hem Mithras’ın şerif alanının methal kapısını hem de haddizatında bu adsız seremonilerin, muamma törenlerin yapıldığı gâh yapıların ortaya çıkarılması için bu kazı çalışmalarını yürütüyoruz. Mithras kutsal alanında kazı çalışmaları bu yılın sonuna büyüklüğünde tamamlanacak. Bir Nice bilinmeze, bir nice istifham işaretine karşılık bulacağız” diye niteleyerek konuştu.’KALEYE YILDA 1 MİLYON ZİYARETÇİ HEDEFLİYORUZ’Zerzevan Kalesi’nin dünyanın en mebzul mahfuz garnizonlarından biri olduğunu tabir eden Doç. Dr. Coşkun, şunları söyledi:

“bununla birlikte bildirme iyi masun bire bir Mithras tapınağına, şerif alanına erbap ve bu nedenle Amerika’dan, İngiltere’ye, Japonya’dan Fransa’ya, Hindistan’a kadar dünyanın değme yerinden ziyaretçiler Zerzevan Kalesi’ne geliyor. Bu sene 250 bin rakamını geçtik ve sene sonuna kadar 500 bin rakamına ulaşacağız. Bizim hedefimiz yılda bildirme birkaç 1 milyon ziyaretçinin Zerzevan Kalesi’ne gelmesi. Zerzevan Kalesi’nde binlerce eser ortaya çıkarıldı kim bu eserlerin bazılarının eşi tıpkı namevcut. 3 bin almanak Asur mühründen askerlerin ve sivillerin tümsekli tokalarına büyüklüğünde, burada etkili askerlerin eşleri ve burada hararetli kadınlara, çocuklara ilişik bilezikler, küpeler ve yine büyük ok uçları, faaliyetler aletleri var. Gene bu kazılarda çokça eşsiz rastlanan spesifik hususi eserler bile var. Örneğin ayrımsız mızrap flavta, hususi kutuları açmaya hadim anahtarlar kadar kebir ayrımsız derlem var burada.”