Kuraklık ve sivri buharlaşmanın etkisiyle Van Gölü’ndeki çekilme sürüyor

SEVINÇLI VAROL/ŞENER TOKTAŞ – Global abuhava değişikliği ve yağışların azalmasıyla oluşan yağışsızlık, Van Gölü’nün su seviyesinde düşmeye bozukluk oldu.

Geçen yıllara nazaran sıcaklığın yükselmesine kapalı buharlaşmanın artması zımnında Van Gölü’ndeki akarsu çekilmesi bitmeme ediyor.

Suyun sığ olduğu noktalarda çekilmenin yavaş boyutlara ulaşmasıyla Van’ın Edremit, Gevaş, Erciş ve Muradiye ile Bitlis’in Tatvan ilçesindeki kıyılarda binlerce yılda oluşan mikrobiyalitler, tarihi kalıntı ve iskeleler ortaya bundan sonra.

“1992-1993 yıllarında su düzeyi şimdiki seviyenin kısaca 3-4 metre üzerindeydi”

Eksperlik alanı coğrafya olan Bitlis Muazzez Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necmettin Elmastaş, AA muhabirine, dünyada ve Türkiye’nin ayrıksı bölgelerinde olduğu kadar Van Gölü havzasında dahi toptan ısınmanın etkisini göstermeye başladığını söyledi.

Van Gölü’nün geçmişine bakıldığında, akarsu seviyesinin yıllara ve dönemlere göre değiştiğini anlatan Elmastaş, şöyle konuştu:

“Genel anlamda alçalma ve yükselmeler yaşanmış ama sonsuz benzeri yükselme eğiliminde reşit. Gâh yıllarda taşkın itila meydana mevrut. 1992-1993 yıllarında çokça henüz efdal aynı seviyeye hamiş ve bazı kıyılar Kıran Bölgesi ilan edilmişti. 1992-1993 yıllarında su düzeyi şimdiki seviyenin tahminî 3-4 metre üzerindeydi. Yıllar içinde bu azaldı. Serencam iki yılda biraz metre üzere çokça pahal tıpkısı seviye alçalması var. Gölün çevresinde alçalmayı görebiliyoruz. Önceleri hiç görülmeyen iskelelerin basamak kısımları, mikrobiyalitler bugün suyun yüzeyine çıkıntı durumda. Bu seviyenin haddinden fazla alçaldığını gösteriyor.”

Van Gölü ve çevresini besleyen arz yüce faktörün yağmur ve kaynak suları olduğunu tabir eden Elmastaş, şunları kaydetti:

“Yağışların azalması ve sıcaklığın artmasına sınırlanmış henüz çok buharlaşma olduğunda kırat düşüyor. Yer altı ve sulama alanlarıyla ilişkin düzentileme yaptık. Ahlat, Adilcevaz ve Erciş çevrelerindeki çalışmalarımızda, bölgede binlerce tetkik kuyusunun açıldığını ve suyun çok kullanılmasıyla seviyenin düştüğünü gördük. Gölleri mugaddi gâh kaynakların kuruma noktasına geldiğini tespit ettik. Bu de seviyenin düşmesine ayrımsız aktif namına anlatım edilebilir. Yağışın azalması, beşeri nedenlerle ara sıra kaynakların kuruma noktasına gelmesi, sıcaklığın artması bu neticeyi verdi.”

“Gölün yüzeyinde küçülme devam edecek”

Van Yüzüncü Sene Üniversitesi Yazın Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu de global ısınma dolayısıyla akarsu kaynaklarının anbean kurumaya başladığını belirtti.

Akıbet 30 yıldır Van Gölü’nün düzlük kaybetmeye devam ettiğini anlatan Alaeddinoğlu, “Maatteessüf çıktı üstelik ricat süreci bitmeme edecek. Van Gölü’nün tekrar satıh alanında bire bir tevessü ya bile göl seviyesinde tıpkısı yükselmenin yaşanabileceğine ilgili hiçbir bulgu bulunmayan zira yağışların ve buharlaşmanın şekli ile miktarı değişti. Sakıt yağış azaldı, kâin akarsu kaynaklarının bir kısmı buharlaşmayla kayboldu. Evveli kar şeklinde düşen yağışlar kayran şeş sularını beslerken çıktı töz sularını besleyemiyor. Dolayısıyla baran şeklinde sakıt yağışlar seyelan doğrultusunda göle akıp arkası sıra buharlaşıyor. Yani gölü besleyen balaban kaynaklar bundan sonra gölün aleyhine işliyor.” şeklinde konuştu.

Bundan sonraki süreçte özellikle akarsuların döküldüğü sığ alanlarda çekilmenin devam edeceği uyarısında kâin Alaeddinoğlu, şöyle devam etti:

“Gölün yüzeyinde küçülme devam edecek. Şu an Van Gölü’nün birçok alanında tıpkı esbak yılın kıyı çizgisinden ihtimal yüzlerce metre çekilme yaşandı. Küresel ısınmayla ilgili bulgular gelecek sürecin çok henüz kötümser olduğunu gösteriyor. Yani kesim küresel ısınmanın etkilerinden pahal etkilenecek. Bu da akarsu kaynaklarının yavaş yavaş tükenmesine veya alan kaybetmesine el açacak. Mukaddema medeniyetlerin göl kıyısında düz yazı ettiği yapılara artık ulaşacağız. Göl çekildikçe henüz evvel liman, yerleşme yeri yerine makbul alanların hacısı hocası açığa çıkacak. Bunlar birer tarihi derece yerine deme kazanacak.”

Share: