Göçebe oyunları balaban benzeri kültürel hazineyi koruyor

Anadan Görme sporların olimpiyatı namına adlandırılan Acun Göçkün Oyunları’nın dördüncüsü için Bursa’nın İznik ilçesinde icraat bütün hızıyla sürüyor. 29 Eylül – 2 Teşrinievvel tarihleri beyninde 102 ülkeden 3 bini çok sporcunun katılacağı organizasyonda güreşin bir nice kategorisinden süvari sporlara, okçuluktan muhtelif mızıka oyunlarına büyüklüğünde 40’ın üstünde sportif yarışma düzenlenecek. 

Dünya Göçer Oyunları’na sporcuların yanında cesamet başkanları, yerel ve ecnebi sporseverler de katılacak. Ayrıca ülkeler renkli gösterilerini sergilerken, geleneksel oba kültürü yaşatılacak, cihanşümul ve yerli tatlar deneyimlenecek. 

“Oyunlar bozkırda yaşayanları ruhlu tutuyordu”

M.Ö. 8’inci yüzyılda başladığı hesap pusulası edilen göçebeliğin Ilımlı Asya bozkırlarının avlu tarzını yansıttığını tamlayan 4. Dünya Göçebe Oyunları gündüz ve firez danışmanı Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, göçkün oyunlarının bile bu maltalık tarzından doğduğunu rapor etti. Taşağıl, “Göçebelik, Türkçe göç etmek fiilinden türemiştir. Belli ayrımsız yerden ayrıksı bire bir yere yer değiştirerek yaşamını devam ettiren herif topluluklarına göçebe denir. Eski Türk toplulukları su ve otlakları takip ederek yaşardı. Yaz ve kış mevsimine tutkun kendisine mera ve barınma alanları tayin edilir, boyların herhangi bir biri kişi otlaklarına bakarak barhana ederek hayatlarını sürdürürdü. Bozkırlarda dirim, zor şartlardan dolayı metin, kuvvetli, dayanabilen ve tüvana bünyelere cemaat olmayı da gerektirirdi. Sonsuz bucaksız bozkırlarda hayatta ara vermek için spor yapmak çok önemliydi” dedi.

“Spor yardımıyla çoğu meydan muharebesi kazanıldı”

Nazik devletler kuran Türklerin, tarihlerini askeri zaferlerle süslediklerini üstelik hatırlatan Taşağıl, “Daim yapılan sporlar insanları savaşa dahi amade tutuyordu. Bu sayede aktif tıpkı vücuda ehil oluyor, beş on askerle canlı orduları yenmeyi başarıyorlardı. Fiziki kabiliyetlerinin üstün şekilde gelişmesi, herhangi bir kaynak harp silahını kullanmadaki yetenekleri yardımıyla, çoğu düz savaşını kazanmışlardır. Göçebe oyunları ortada arz bilinenlerden avcılık, cirit oyunu, atlama beygiri yarışı, ski, güreş, okçuluk gibi oyunların bütünü savaşta kalburüstü olmayı sağlayan spor dallarıydı” diye niteleyerek konuştu.

“Sadece spor değil iri aynı kültürel kaynak”

Spor amaçlı oynanan göçkün oyunlarının bire bir süre bilahare hayat tarzı ile bütünleştiğini ve firez unsuru haline geldiğini bile belirten Taşağıl, “Oyunlar, ant ortamında toplumda herkesin istekle izlem ettiği festivaller, nazik eğlenceler, yarışmalar düzenlenerek kültürel nitelik kazanmıştır. Bu kapsam toplumda seçme yaştaki insanı sağlıklı, mutlu yaşamaya sevk ettiği üzere gelişigüzel devir derece görmüştür. Göçer oyunları etrafında gelişen Türk kültürü etnografik, halk bilimsel, inanç, mitolojik vesaire açılardan nesilden nesle aktarılarak 21’inci yüzyıla büyüklüğünde gelmiştir. Takkadak bire bir spor oyunu değil nazik aynı kültürel hazinedir” dedi.

“Gençlerle birlikte değerlerimizi yaşatacağız”

Prof. Dr. Taşağıl, onlarca yüzyıla karşın göçer oyunlarının aslını koruduğunu birlikte sözlerine ekledi. Avcılık, okçuluk, güreş, cirit oyunu kadar oyunların günümüze kadar ulaştığını tamlayan Taşağıl, şöyle bitmeme etti: “Göçebeler için spor hayatın ta kendisi. Tabiatıyla unutulan, bundan sonra az daha tek görmediğimiz oyunlar birlikte var. Temsil yükseğe sıçrama yarışmaları. Boylar arasındaki mücadelelerde dikme gürzlerle oynanan oyunlar birlikte günümüze büyüklüğünde gelemedi maalesef. Bu kadar oyunlar dahi yaşasa çok henüz altın olurdu. Bu açıdan bakınca Dünya Göçebe Oyunları’nın düzenlenmesi akıbet kademe büyük. Sporun maksat kitlesi çoluk çocuk. Gençler bu oyunlara ilgi gösterdikçe değerlerimizi, kültürümüzü üstelik yaşatmış oluruz. Kültürel boyutuyla düşünürsek de her yaştan insanın ilgisini çekebilecek bire bir yapılanma.”

Acun Göçkün Oyunları

4. Acun Göçebe Oyunları, 29 Ilkgüz – 2 Ekim 2022 tarihlerinde düzenlenecek. Acun Göçkün Oyunları ilk defa Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın birlikte katılımıyla 2014’te Kırgızistan’da Issık Gölü çevresinde gerçekleştirildi. İkinci etkinlik 2016’dahi, üçüncüsü ise 2018’üstelik yapıldı. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı himayesinde ve Dünya Etnospor Konfederasyonu öncülüğünde gerçekleştirilecek 4. Dünya Göçer Oyunları süresince göçebe halkların kültürüne kandil tutulurken sporun birleştirici gücü vurgulanacak. 100’ün üstünde ülkenin katılacağı Acun Göçer Oyunları’na 3 binin üstünde sporcunun katılması bekleniyor.

İstanbul’üstelik yaşayanlar aslen nereli?

Share: