Cumhurbaşkanlığının kararıyla 2021’bile balaban bölümü “Değişmez Korunacak Kırılan Kayran” car edilen Kızılırmak Deltası Sulak Kayran ve Kuş Cenneti’nin UNESCO Acun Mirası Listesi’nde düz alması için çalışmalar sürüyor.
Samsun Valiliği, İstanbul’da millî medyada müteharrik 15 matbuat mensubunu davet ederek, kentin tarihi ve turistik yerlerini öncelemek amacıyla gezi düzenledi.
Bu kapsamda, önceki gün Ladik ilçesindeki ahşap mimarisi açısından Osmanlı dönemi özelliklerini yansıtan Ambarköy Kilitsiz Küreksiz Albeni Müzesi, Şehremini Nurhan Müspet Hususi, Şahinkaya Kanyonu ise Vezirköprü Belediye Reisi İbrahim Sınırlanmış Edis eşliğinde matbuat mensuplarına tanıtıldı.
Gezinin bir ayrıksı durağı olan Kızılırmak Deltası Sulak Düzlük ve Kuş Cenneti, Türkiye’nin yeryüzü mebzul mahfuz alanlarından biri olmasıyla dikkati çekiyor.
Kızılırmak Nehri yoluyla taşınan alüvyonlar sayesinde oluşan ve üzerinde 7 göl barındıran deltada, kış aylarında yağış oranlarının artmasıyla göller birleşik bire bir görüntü oluşturuyor.
Deniz ile göller arasındaki kum tepecikleri, sazlıkları, gölleri ve doğasıyla gezgin çekmeye devam fail deltada, katıksız ortamlarında özgürce dolaşan mandalar ve yılkı atlarını dahi yolmak mümkün.
Bugüne kadar 362 kuş türü, 554 nebat, 35 balık, 42 memeli, 260 omurgasız, 13 sürüngen ve 12 iki yaşamlılar türü için hayat alanı sağlayan deltada, her yıl 6-7 milyondan fazla kuş, dünyanın yeryüzü tehlikeli kafile yollarından Afro- Avrasya Palearktik yolu boyunca cenup ve kuzeye göçmeden önce burada konaklıyor.
Delta, vücut münhal vesait ve bisikletlerle gezilebiliyor. Düz, kameralar ve rutin denetimlerle kontrol altında tutuluyor.
Kuş halkalama çalışmaları yapılıyor
Gönüllü üniversite öğrencilerinin üstelik fariza aldığı alanda, bir nice noktaya kurulan hayalet ağlar, bölgeye ilk kez uğrayan kuşların halkalanması ve gelişimini izleme üzere kullanılıyor.
Halkalama noktasında bir araya mevrut gönüllüler, kuşun cinsi, ağırlığı, angıç uzunluğu, tüy rengi, cinsiyeti ve gaga yapısı kadar özellikleri belirleyip tıpkısı deftere not ediyor. Daha sonradan ayağına takılan halka numarası kayıt edilen kuş, göç serüvenine aylamak üzere tabii dirim alanına salınıyor.
Ağlara takılan kuş elan ilk halkalanmışsa, ilk kaydı bulunup kuşun vücudundaki değişimler merhale alınarak erkin bırakılıyor.
Kızılırmak Deltası Sulak Kayran ve Kuş Cenneti Sorumlusu Değer Yılmayan, alanın 560 bin dönümlük Bafra, 19 Mayıs ve Alaçam ilçelerinin birleşimiyle meydana geldiğini söyledi.
Türkiye’dahi görülen kuş türü sayısının 494, alanda görülenlerin sayısının 362 olduğunu anlatan Yılmaz, bunlardan 160 türün deltada üreyenler olduğunu bildirdi.
Yılmaz, “Genelde kuşların güç olduğu zamanlar aralık, aile ve küçük ay ayları. Kuzeyde göllerin donmasıyla kuzeyden güneye tıpkısı barhana başlıyor. Efsanevi Karadeniz blokunu geçtikten sonraları tagaddi alanı adına ilk burayı görüyor. Korunaklı tıpkısı nahiye, azık yönünden ensesi kalın, hayat alanı ona akla yatkın olduğu için burada konaklıyor. Amma yaz şita burada 160 türü görebiliyorsunuz.” diye niteleyerek konuştu.
Alanın 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası sakınma listesine girdiğini, 2018’de ise daimi listeye çalmak amacıyla başvuru yapıldığını tamlayan Yılmayan, “Burada hayvanların özgürcesine yaşadıkları haddinden fazla iri tıpkısı kayran var. Alanda 7 balaban gölümüz var, şita aylarında irili ufaklı bu sayı 20’ye büyüklüğünde ulaşıyor. Çok nazik tıpkısı düzlük olduğu üzere burada zat başlarına dışarıdan beslek yapılmadan özgürcesine yaşayabiliyor. Genellikle tenasül dönemlerinde de yeniden iç kısımlarda kuş yoğunluğunu gelen ziyaretçilerimiz görebiliyor.” ifadelerini kullandı.
“Burası Samsun’un akciğerleri”
Yanık mevcut hayvanlara, Karışık Hayvanları İlk Müzaheret Ünitesinde veteriner hekim kontrolünde müdahale edildiğini bildiren Yılmaz, fakat genelde katıksız dirim alanı olduğu amacıyla yaralıların nevale zincirine dahil olduğunu kaydetti. Yılmayan, “Havza çabucak kanatlılara değil, görgüsüz yılkı atlarına, sığırlara, mandalara, karışık tavşanlarına, akarsu samurlarına, çakal, tilki, melez domuzu, yılan, kertenkele, bağa olmak için bir nice canlıya ev sahipliği yapıyor.” dedi.
Yılmayan, korunması ve türlerin hayvanlar bahçesi üzere değil natürel ortamlarında görülmesinin bölgenin en kocaman özelliği olduğunu anlatarak, alanı “Samsun’un akciğerleri” diyerek tanımladı.
“Kesinlikle UNESCO Acun Mirası Listesi’ne girecek”
Samsun Valisi Zülkif Dağlı ise Kızılırmak Kuş Cenneti’nin köken tıpkı tabiat şaheseri olduğunu söyledi.
Bölgenin UNESCO Dünya Mirası Listesi amacıyla aday olduğunu anımsatan Dağlı, şöyle konuştu:
“Onunla ilgili süreci Dışişleri Bakanlığı ile yürütüyoruz. Burası bunu olağandan hak fail ayrımsız mekan. Burada 250’nin üstünde yılkı atı, manda varlığımız var. Türkiye’nin sunma fazla manda varlığı Samsun’dadır. Bitey fauna açısından ensesi kalın. Mecmu bitkileri, hayvanlarıyla mecmu bire bir başeser. Önce inanmamız gerekiyor. Önce sahne namına başlar. Ardından az buçuk henüz gelişir, sonra konkre adımlar atılır ve sonuca ulaşılır. Buranın kesinlikle UNESCO Acun Mirası Listesi’ne gireceğine inanıyoruz.”
Ilbay Görgüsüz, alanda kip haddinden fazla kural olduğuna bel ederek, şunları kaydetti:
“Bu kurallara riayet etmek suretiyle burayı tekmil insanlığa açmak için uğraşıyoruz. Bura haddizatında saklı bir cennet. Maatteessüf haddinden fazla aşkın bilinmiyor. Sunma çok tanıtımda bire bir artımız olacak. Acun burayı bilecek. Bu cins alanları gelip temizlemek isteyenler, kuş gözlemcileri, karavanla gelip buralarda üstüne düşmek isteyenler var. Burada normal bina malzemeleriyle inşaat fethetmek elhak tür değil. Dünyada bunun kadar İspanya’üstelik, Polonya’da buna analog yerler var ama bunlar tamamen turizme dönüştürülmüş. Tığ dahi burayı turizme ve halkın hizmetine boşaltmak istiyoruz.”
